Luisteren is een ethische keuze en het startpunt van een gezonde democratie

Het is onmogelijk om een krant te lezen of naar een talkshow te kijken zonder de uitspraak tegen te komen: Ik voel me niet gehoord!

In de huidige maatschappij wordt er meer dan ooit gesproken. Verbaal bemiddelde informatie stroomt in overvloed via sociale mediakanalen, talkshows en urenlange politieke debatten. Maar terwijl het aantal
meningen hierin toeneemt, en meningsuiting belangrijker lijkt te worden gevonden dan meningsvorming, lijkt de keuze om te luisteren elke dag steeds minder vanzelfsprekend te worden. Is het niet ironisch dat in ons land waar iedereen een stem mag hebben, uitgerekend de basis van communicatie, het luisteren, zo ‘n ondergeschoven kind is? 

Luisteren is een cruciaal en ondergewaardeerd onderdeel van een goed functionerende democratie. Luisteren gaat namelijk veel verder dan enkel het horen van woorden. Het betekent het daadwerkelijke proberen te begrijpen van ideeën van anderen met het doel deze te respecteren.
Luisteren houdt ook in de zorgen van anderen te horen, zelfs wanneer dit ons oncomfortabel maakt of deze zorgen haaks staan op de zorgen die uit onze eigen overtuigingen voortkomen.

In een democratie luisteren we naar alle stemmen, niet alleen naar diegene die het hardst schreeuwen of het meeste opvallen op social media of in de talkshows. Als we de standpunten van anderen negeren of
bagatelliseren, reduceren we onszelf tot een soort echokamer van gelijkgestemde meningen en riskeren we het missen van waardevolle inzichten en nieuwe perspectieven. 

Luisteren is dus een ethische keuze en behelst een morele verantwoordelijkheid. Het erkent de betekenis en de gelaagdheid van elk persoon. Het zegt: “Ik respecteer je als individu, en jouw ervaringen en
overtuigingen zijn waardevol voor mij, zelfs als we het niet eens zijn.” We hoeven niet in te stemmen met elke uitspraak die we horen, maar we kunnen er wel oprecht aandacht aan schenken en proberen te begrijpen waar deze vandaan komt. Alleen op deze manier kunnen we bruggen bouwen tussen verschillende visies en samenwerken aan gedeelde oplossingen.

Luisteren is niet DE oplossing, maar wel een belangrijk begin. Het is de eerste stap naar een meer inclusieve en duurzame samenleving. Luisteren leidt tot meer begrip, en begrip kan leiden tot empathie, respect en uiteindelijk tot samenwerking. Het is de basis waarop we een gezamenlijke visie voor onze toekomst kunnen bouwen, gebaseerd op meningsvorming in plaats van alleen maar meningsuiting.

Democratie begint niet in het parlement, maar in de dagelijkse interacties tussen mensen. Het begint wanneer we bereid zijn om nieuwsgierig te zijn, onze oren en hart te openen en te zeggen: “Ik hoor je. Vertel me meer.”

Het pad naar een gezonde democratie is niet eenvoudig, en er zijn zeker geen snelle oplossingen. Maar luisteren is een goede start. Laten we daarom vaker de keuze te maken voor meningsvorming in plaats van meningsuiting; laten we vaker kiezen om te luisteren.

Art: Final Debate, Dariusz Labuzek