De emotionele wereld van Chagall

Vanmorgen reden we het licht bewolkte Nice binnen met een specifieke bestemming in gedachten: het Marc Chagall Museum. De kunst van Chagall had me al eens betoverd in Saint-Paul-de-Vence, en ik was benieuwd naar wat dit museum nog meer voor me in petto had. Chagall’s werken, met hun levendige kleuren en diepe emoties, raken me op een manier die moeilijk onder woorden te brengen is. Zijn gebruik van blauw, de speelsheid en zachtheid in zijn kunst, roepen een gevoel van verbondenheid en rust op bij mij.

Levensloop van Marc Chagall

Vroege Jaren en Opleiding

Chagall werd geboren als Movsja Zacharovitsj Sjagal op 6 juli 1887 in Vitebsk, toen deel van het Keizerrijk Rusland, nu Belarus. Zijn chassidisch Joodse achtergrond en de eenvoudige, maar warme familiebanden vormden een terugkerend thema in zijn werk. Als oudste van negen kinderen in een gezin van een haringhandelaar, bracht zijn jeugd veel inspiratie voor zijn latere kunstwerken. Zijn moeder moedigde zijn artistieke talent aan, en zo begon hij zijn opleiding bij de lokale kunstenaar Joeri Pen.

In 1907 vertrok Chagall naar Sint-Petersburg om daar te studeren aan de kunstacademie onder leiding van Nikolai Roerich en later Léon Bakst. Hier ontwikkelde hij de basis van zijn unieke stijl, die elementen van verschillende stromingen zoals fauvisme, kubisme en surrealisme combineert.

Parijs en Eerste Wereldoorlog

In 1910 verhuisde Chagall naar Parijs, waar hij zich vestigde in het ateliercomplex “La Ruche”. De stad van licht en kunst werd de bakermat van zijn creativiteit. Hier raakte hij bevriend met avant-gardistische dichters en kunstenaars zoals Guillaume Apollinaire en Fernand Léger. In deze periode ontstonden enkele van zijn meest iconische werken, zoals “I and the Village”.

Na het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog keerde Chagall terug naar Rusland en trouwde zijn geliefde Bella Rosenfeld. Ondanks aanvankelijke hoop op de Russische Revolutie, raakte hij teleurgesteld in het politieke klimaat en verhuisde hij uiteindelijk weer naar Parijs.

Terugkeer naar Parijs en Tweede Wereldoorlog

Nieuwe Ontwikkelingen en Illustraties

In 1923 vestigde Chagall zich met zijn familie in Parijs. Hij illustreerde in 1927 de fabelbundel van Jean de La Fontaine en maakte reizen naar Palestina (1931) en Polen (1935). Chagall werkte tot de Tweede Wereldoorlog aan zijn Bijbelillustraties en in 1937 verwierf hij het Franse staatsburgerschap. Vanwege de Duitse bezetting van Frankrijk tijdens de Tweede Wereldoorlog en de vervolging van Joden, vluchtte Chagall. Met hulp van de Amerikaanse journalist Varian Fry ontsnapte hij uit Frankrijk en vestigde zich in 1941 in New York.

Tragiek en Nieuwe Beginnen

Op 2 september 1944 stierf zijn vrouw Bella aan een ziekte. Chagall was verwoest en ontroostbaar, en hij maakte tussen 1944 en 1948 een serie rouwschilderijen zoals ‘Around her’ en ‘The wedding candles’. Twee jaar later, in 1946, keerde Chagall terug naar Europa. In 1950 vestigde hij zich in Saint-Paul-de-Vence. In 1952 hertrouwde hij met Valentina Brodsky en reisde verscheidene malen naar Griekenland en Israël. Hier maakte hij in 1960 een serie ramen voor de synagoge van het Hadassah Universitair Medisch Centrum in Jeruzalem en muurschilderingen voor de Knesset in 1966.

De Symboliek van Dieren in Chagalls Werk

Dieren spelen een prominente rol in Chagalls werken en staan vaak symbool voor verschillende aspecten van zijn leven en persoonlijke ervaringen.

De Geit

De geit verschijnt regelmatig in zijn schilderijen en staat voor onschuld en zachtheid. Chagall had een afkeer van geweld en agressie, en personifieerde zichzelf met de kwetsbaarheid van dieren, die zich niet konden verdedigen. Dit thema komt vooral naar voren in de context van de pogroms die de Joodse gemeenschap in zijn jeugd teisterden.

De Ezel

Chagall beeldde zichzelf vaak af als een ezel, zoals in het schilderij ‘Self-portrait with clock’ (1947). In dit werk wordt hij afgebeeld als een ezel, met zijn tweede vrouw Virginia achter hem en een lijdende Christus (symbool voor het lijden van het Joodse volk) omringd door de liefhebbende Bella.

De Vis

In ‘Time is a River without Banks’ (1930-39) zien we een vis die over de rivier in Vitebsk vliegt. Deze vis symboliseert waarschijnlijk Chagalls vader, die in een visfabriek werkte. Dieren in Chagalls schilderijen zijn vaak symbolen voor iets anders en dragen een diepere betekenis.

Emotionele Kracht en Symboliek in Chagalls Werk

De Kracht van Blauw

Wat me altijd het meest raakt in Chagalls werk, is zijn gebruik van blauw. Deze kleur lijkt in zijn schilderijen te leven, te ademen, en brengt een gevoel van rust en oneindigheid. Het blauw van de lucht en het water in zijn werken weerspiegelt niet alleen de fysieke wereld, maar ook een diepere, spirituele ruimte. Elke keer als ik zijn schilderijen zie, voel ik een verbinding met de speelsheid en de zachtheid die hij door deze kleur weet over te brengen.

Liefde en Verlies

Chagalls relatie met Bella Rosenfeld was een constante bron van inspiratie en liefde in zijn leven en werk. Hun liefde is prachtig vastgelegd in werken zoals ‘The Birthday’ en ‘Double Portrait with Wine Glass’. De tederheid en vreugde die deze werken uitstralen, weerspiegelen de diepe band tussen hen. Na Bella’s dood in 1944 creëerde Chagall een serie rouwschilderijen, zoals ‘Around Her’ en ‘The Wedding Candles’, die zijn diepste emoties van verlies en verdriet uitdrukken.

Pogroms en Joodse Identiteit

Chagalls jeugdherinneringen aan de pogroms, gewelddadige aanvallen op Joden, spelen ook een cruciale rol in zijn werk. Zijn schilderijen tonen vaak scènes van angst en ontsnapping, waarbij dieren zoals de geit en de vis symbolen zijn van zijn Joodse identiteit en de trauma’s van zijn jeugd. Deze werken brengen een gevoel van zachtheid en kwetsbaarheid over. Hoewel ik geen Joodse achtergond heb, raken deze emoties mij wel wanneer ik naar de werken kijk.

Glas-in-Loodramen

Vanmorgen stonden we daar ineens; in de ruimte met glas-in-loodramen. Op latere leeftijd experimenteerde Chagall met nieuwe technieken, waaronder glas-in-loodramen. De opdracht voor de Hadassah-synagoge in Jeruzalem bracht Chagall terug naar zijn Joodse wortels en gaf hem een emotionele verbondenheid met het project. Hij legde al zijn andere werk neer en besloot geen betaling te vragen voor de klus. De ramen waren zijn geschenk aan het Joodse volk en zijn spirituele thuis.

Meesterlijk

Marc Chagall’s kunst is doordrenkt van menselijke emoties – van liefde en vreugde tot verlies en verdriet. Zijn gebruik van kleuren en de speelse zachtheid van zijn onderwerpen, creëren een diepe emotionele resonantie die moeilijk te beschrijven is maar gemakkelijk te voelen. Zijn werken blijven mij herinneren aan de kracht van liefde, de schoonheid van het alledaagse en het oneindige, en de diepte van menselijke emoties. Wat een aanrader is dit museum!!