De emotionele wereld van Chagall

Afgelopen zomer reden we het schilderachtige, licht bewolkte Nice binnen, met een duidelijk doel: het Marc Chagall Museum. De stad zelf ademde een serene schoonheid, maar mijn gedachten waren elders. Ik keek uit naar het moment waarop ik opnieuw de magische wereld van Marc Chagall kon betreden. Mijn eerste kennismaking met zijn kunst, jaren geleden in Saint-Paul-de-Vence, had een blijvende indruk achtergelaten. Daar ontdekte ik zijn speelsheid, emotionele diepgang en de kracht van zijn kleuren. Dit keer vroeg ik me af: welke verhalen zouden me verrassen in Nice? Welke nieuwe emoties zouden zijn schilderijen oproepen?

De Levensloop van Marc Chagal

Om Chagall’s werk echt te begrijpen, helpt het om zijn leven te kennen. Hij werd geboren op 6 juli 1887 in Vitebsk, toen deel van het Keizerrijk Rusland. Zijn chassidisch Joodse achtergrond en de warme maar eenvoudige familiebanden vormden een terugkerend thema in zijn werk. Als oudste van negen kinderen bracht zijn jeugd hem de inspiratie voor veel van zijn schilderijen.

Chagall’s artistieke reis begon toen zijn moeder hem aanmoedigde om te studeren bij een lokale kunstenaar. Uiteindelijk belandde hij in Parijs, waar hij de avant-garde leerde kennen. In deze stad van licht en kunst ontstonden iconische werken zoals “I and the Village”. Later keerde hij terug naar Rusland, trouwde met zijn grote liefde Bella Rosenfeld en werd geconfronteerd met de moeilijkheden van de Eerste Wereldoorlog. Toch bleef zijn werk sprankelen van speelsheid en emotie.

Zijn leven werd verder gevormd door de Tweede Wereldoorlog, toen hij naar de Verenigde Staten vluchtte om aan de nazi-vervolging te ontsnappen. Bella, zijn muze en de liefde van zijn leven, overleed in 1944 – een tragisch verlies dat diepe sporen naliet in zijn kunst. Toch bleef Chagall creëren, geïnspireerd door liefde, hoop en herinnering.

Bella: zijn muze en zijn ziel

Bella Rosenfeld, Chagall’s eerste vrouw, was niet alleen zijn geliefde, maar ook zijn eeuwige inspiratiebron. Hun liefde is vastgelegd in talloze schilderijen waarin ze vaak samen zweven, los van de zwaartekracht. Deze beelden symboliseren een liefde die letterlijk alles overstijgt. Werken zoals “The Birthday” en “Double Portrait with Wine Glass” stralen een tederheid en vreugde uit die de essentie van hun band vangen.

Na Bella’s dood bleef haar aanwezigheid voelbaar in zijn werk. Chagall’s schilderijen uit deze periode, zoals “Around Her” en “The Wedding Candles”, tonen zijn diepe verdriet en rouw, maar ook een blijvende liefde die zelfs door de dood heen reikt. Zoals hij zelf zei: “Ik schilder Bella, en dat is alsof ik mijn eigen ziel schilder.”

Kleuren die spreken

Bij Chagall draait alles om kleur. Zijn werken bruisen van levendige tinten die verder gaan dan het visuele – ze raken de ziel. Het diepe blauw dat vaak terugkomt in zijn schilderijen, voelt als een ademtocht, een uitnodiging om stil te staan en te voelen. Blauw is niet zomaar decoratie; het staat voor rust, introspectie en oneindigheid. Het tilt zijn werk op naar een spiritueel niveau.

Chagall zei ooit: “In de kunst is kleur alles. Het is een middel om de ziel uit te drukken, een lied zonder woorden.” Dat lied klinkt door in elke penseelstreek, of het nu gaat om geliefden die boven een dorp zweven of Bijbelse taferelen vol symboliek. Zijn kleuren vertellen verhalen die zowel intiem als universeel zijn – een unieke kracht van zijn werk.

De betovering van glas-in-lood

Een bijzonder hoofdstuk in Chagall’s carrière is zijn werk met glas-in-loodramen. Op latere leeftijd ontdekte hij de kracht van licht en kleur in deze kunstvorm. Zijn meest iconische ramen ontwierp hij voor de Hadassah-synagoge in Jeruzalem. Chagall werkte aan deze ramen met een diepe verbondenheid met zijn Joodse erfgoed. Hij vroeg geen vergoeding; de ramen waren zijn geschenk aan het Joodse volk.

In het Marc Chagall Museum in Nice is een zaal gewijd aan deze glas-in-loodramen. Het spel van licht en kleur dat door de ramen stroomt, maakt de ruimte bijna levend. Elk raam vertelt een verhaal, met symboliek die hoop en wedergeboorte uitstraalt. Deze werken laten zien hoe Chagall in staat was emoties niet alleen op het doek, maar ook in licht en glas te vangen.

Dieren als symbolen

Dieren spelen een prominente rol in Chagall’s werk en symboliseren vaak aspecten van zijn leven. De geit staat bijvoorbeeld voor onschuld en kwetsbaarheid, terwijl de vis – vaak vliegend afgebeeld – herinneringen oproept aan zijn vader, die in een visfabriek werkte. Deze dieren geven zijn schilderijen een diepere laag en een zekere speelsheid die de zwaarte van sommige thema’s verzacht.

Het museum als heiligdom

Het Marc Chagall Museum is meer dan een gebouw met schilderijen. Het voelt als een heiligdom, een ruimte waar kunst en emotie samenkomen. De lichte, open zalen geven de werken de ruimte om te stralen. Het museum voelt alsof het een verhaal vertelt, met elke zaal als een hoofdstuk.

De zaal met de Bijbelse schilderijen is misschien wel de meest indrukwekkende. Deze grote werken ademen kracht en spiritualiteit. Ze vertellen verhalen die verder gaan dan religie – ze raken aan universele thema’s zoals liefde, lijden en hoop. Werken als “Het Paradijs” en “Mozes en de Brandende Braamstruik” tonen niet alleen geloof, maar ook een diepe verbondenheid met het menselijke bestaan.

Een wereld van speelsheid en liefde

Chagall’s kunst is een wereld waarin zwaartekracht niet bestaat. Koeien die viool spelen, geliefden die zweven, engelen die zingen – zijn werk nodigt je uit om te dromen. Het herinnert je aan een kinderlijke verwondering, een eenvoud die je misschien kwijt bent, maar die in Chagall’s wereld springlevend blijft. Zoals hij zei: “Alles is mogelijk, als je maar durft te dromen.”

Wat al zijn werken verbindt, is liefde. Liefde voor Bella, liefde voor zijn Joodse wortels, en liefde voor de wereld zoals die zou kunnen zijn. Deze liefde tilt zijn werk op naar een tijdloos niveau en laat je voelen wat het betekent om mens te zijn.

Een uitnodiging om te dromen

Toen we Nice verlieten na ons bezoek aan het museum, voelde ik me licht en geïnspireerd. Chagall’s werk heeft een manier om je uit je dagelijks leven te halen en je even te laten zweven, net als zijn geliefden in de lucht. Het herinnert me eraan dat kunst niet alleen iets is om naar te kijken, maar ook iets dat je moet voelen.

Als je ooit de kans krijgt om Chagall’s werk in het echt te zien, doe het dan. Laat zijn kleuren, verhalen en emoties je meenemen naar een wereld van hoop, liefde en dromen. Want zoals hij zelf zei: “Als ik schilder, dans ik in mijn dromen.”