Een stil gevecht

Wanneer je het schilderij Fra Angelico da Fiesole (1844) van Michel Dumas bekijkt, word je stilgezet. Niet door grootse gebaren of dramatiek, maar door de ingetogen kracht van een moment: een schilder, overweldigd door emoties, buigt het hoofd en laat zijn penseel rusten. Het potje rode verf, dat bloed symboliseert, ligt gebroken op de vloer. Hij kan het niet. Hij kan het bloed van Christus niet schilderen. Het is alsof zijn menselijkheid hem in de weg zit. Maar juist in die worsteling zit de kracht van dit schilderij. Het roept vragen op over falen, over het oneindige en het verlangen naar het overstijgen van onze menselijke beperkingen.

De symboliek van de stilte

Het werk van Michel Dumas vangt de kern van een spiritueel en artistiek dilemma. Fra Angelico, de monnik-schilder uit de 15e eeuw die Dumas hier afbeeldt, was beroemd om zijn serene en vrome schilderijen, waarin hij religieuze thema’s op bijna hemelse wijze wist weer te geven. Maar in dit werk wordt Fra Angelico niet neergezet als een verheven figuur die moeiteloos de goddelijke werkelijkheid weet te vangen. Integendeel: hij worstelt. Hij is in tranen.

Het schilderij raakt omdat het een universeel gevoel oproept. Wie heeft niet ooit het gevoel gehad dat woorden, beelden, of zelfs daden tekortschieten om een emotie, een idee of een ervaring uit te drukken? Hier zien we dat zelfs Fra Angelico – iemand die zo dicht bij God lijkt te staan – vastloopt. Zijn strijd met de rode verf wordt onze eigen strijd: de kloof tussen wat we voelen en wat we kunnen uitdrukken.

Dumas en zijn tijd

Michel Dumas, leerling van de beroemde neoklassieke schilder Jean-Auguste-Dominique Ingres, combineerde in zijn werk klassieke precisie met emotionele diepgang. In Fra Angelico da Fiesole zien we een perfecte samensmelting van deze invloeden. De lijnen en compositie zijn streng en precies – geïnspireerd door Dumas’ studie van de Renaissance-meesters – maar het onderwerp en de emotie zijn diep menselijk en bijna romantisch in hun impact.

Dit schilderij werd gemaakt in een tijd (1844) waarin de kunstwereld worstelde met het evenwicht tussen traditie en vernieuwing. De rationaliteit van het classicisme werd uitgedaagd door de emotionele intensiteit van de romantiek. Fra Angelico da Fiesole balanceert op dit spanningsveld: het is technisch briljant en tegelijkertijd emotioneel rauw.

Waarom raakt het mij?

Dit schilderij raakt omdat het eerlijk is. Het verheerlijkt Fra Angelico niet, maar toont hem op zijn meest kwetsbare moment. Dumas laat ons zien dat falen niet iets beschamends is; het is menselijk. Door de kwetsbaarheid van Fra Angelico op zo’n serene en respectvolle manier vast te leggen, nodigt Dumas ons uit om onze eigen beperkingen te omarmen.

Ook de subtiele details dragen bij aan deze gevoeligheid. De witte kloosterkleding van Fra Angelico straalt zuiverheid en nederigheid uit, maar contrasteert met het chaosachtige gebaar van de gevallen verf. Het lijkt een visuele metafoor te zijn voor het idee dat, hoe zuiver onze intenties ook zijn, we nooit volledig in staat zijn om de goddelijke of transcendente werkelijkheid te vatten.

De worsteling van de kunstenaar

Misschien is het uiteindelijk niet alleen een schilderij over Fra Angelico, maar ook over Dumas zelf… en over ons allemaal. Elke kunstenaar, schrijver of denker kent momenten waarop het lijkt alsof niets wat ze creëren genoeg is. Dumas, door dit werk te maken, maakt dat gevoel tastbaar en herkenbaar. Hij eert Fra Angelico’s falen en transformeert het tot een moment van schoonheid.

Conclusie

Fra Angelico da Fiesole is een schilderij dat mij herinnert aan de waarde van worsteling en kwetsbaarheid. Het vertelt mij dat, zelfs als we falen, er schoonheid zit in het proberen. Dat kunst, net als het leven, niet altijd gaat om perfectie, maar om oprechtheid. En juist daarin vindt dit schilderij zijn kracht: het brengt mij dichter bij mijzelf en, misschien, een beetje dichter bij het goddelijke.