Illusie

Sommige boeken lees ik meerdere keren. Zo heb ik ‘Overpeinzingen’ van Marcus Aurelius al tientallen keren gelezen. Nu was het tijd om het boek “Mindwise” van Nicholas Epley nog een keer uit de kast te halen. Waarom? Hij biedt een fascinerende duik in de diepten van menselijke cognitie en ons begrip van anderen. Door een combinatie van wetenschappelijk onderzoek en boeiende anekdotes, ontrafelt Epley waarom we vaak zo zeker zijn van onze ‘zesde zintuig’, terwijl we in werkelijkheid worstelen om zelfs de mensen die ons het dichtst bij staan zo goed mogelijk te begrijpen.

Een van de meest prikkelende concepten die Epley aanhaalt, is de notie van ‘naïef realisme’. Deze psychologische valkuil laat ons geloven dat we de wereld zien ‘zoals hij werkelijk is’ en dat onze perspectieven de objectieve realiteit weerspiegelen. Het herinnert ons aan de woorden van George Carlin: “Heb je ooit opgemerkt dat iedereen die langzamer rijdt dan jij een idioot is, en iedereen die sneller rijdt een maniak?” Deze grap illustreert hoe snel we anderen beoordelen op basis van onze eigen normen, zonder hun perspectief überhaupt te overwegen.

Epley verkent ook hoe we sociale pijn ervaren, diep verankerd in dezelfde neurale regio’s als fysieke pijn. Dit biologische feit onderstreept hoe fundamenteel onze behoefte aan sociale verbinding is en hoe pijnlijk het kan zijn om deze te verliezen of verkeerd te interpreteren. We zijn zo afgestemd op de geesten van anderen dat het zien van iemand in nood ons letterlijk pijn doet. Dit is niet alleen een metafoor; het is een fysieke realiteit die het belang van empathie in ons sociale leven onderstreept.

Een ander intrigerend punt is wat Epley ‘de illusie van kennis’ noemt. Wij mensen overschatten hoe goed we anderen kennen. Hij beschrijft hoe empathie voor onze eigen groep vaak leidt tot minachting voor buitenstaanders en hoe dit kan resulteren in gewelddadige conflicten. De empathie die we voelen voor de mensen met wie we ons identificeren, kan ons blind maken voor het lijden van anderen, wat leidt tot een dehumanisering van ‘de ander’ en de escalatie van conflicten.

Epley benadrukt het belang van directe communicatie en stelt dat als we echt iemands perspectief willen kennen, we het moeten vragen in plaats van het te raden. Dit advies lijkt misschien voor de hand liggend, maar het wordt vaak over het hoofd gezien in onze dagelijkse interacties. In plaats van te vertrouwen op onzekere interpretaties van gedrag, moeten we ons comfortabeler gaan voelen met vragen stellen en het voeren van eerlijke gesprekken.

De anekdote van een man die aan de ene kant van een rivier staat en roept naar een man aan de overkant vraagt hoe hij naar de ‘andere kant’ kan komen, illustreert het punt van Epley prachtig. De man aan de overkant antwoordt: “Je bent al aan de andere kant.” Deze eenvoudige uitwisseling onthult de misvattingen die kunnen ontstaan uit ons onvermogen om van perspectief te wisselen en hoe gemakkelijk we kunnen ‘misverstaan’ of verkeerd begrepen kunnen worden.

Epley’s schrijfstijl is luchtig en toegankelijk, waardoor de complexiteit van zijn onderwerp verteerbaar wordt. Hij haalt voorbeelden aan van hoe we praten tegen planten of vloeken tegen computers als bewijs van onze neiging om bedoelingen en bewustzijn toe te schrijven aan levenloze objecten wanneer we geen andere verklaring hebben. Deze neiging, zo stelt hij, komt voort uit onze fundamentele behoefte om de wereld om ons heen te begrijpen.

Het boek gaat verder met te verklaren hoe onze identiteit en de groepen waartoe we behoren ons vermogen om anderen te begrijpen vervormen. We definiëren onszelf en anderen vaak door verschillen in plaats van overeenkomsten, wat leidt tot een wereldbeeld dat meer verdeeld is dan nodig.

In een wereld die zo complex is als de onze, waarin we voortdurend geconfronteerd worden met de uitdaging om anderen te begrijpen die verschillen van onszelf, biedt “Mindwise” niet alleen een spiegel om onze eigen beperkingen te zien, maar ook een venster naar hoe we deze beperkingen kunnen overwinnen. Het moedigt ons aan om empathie en begrip te cultiveren, om vragen te stellen, en om de verhalen die we onszelf vertellen over anderen in twijfel te trekken.

Daarom is luisteren cruciaal; het stelt ons in staat voorbij onze eigen vooringenomenheden en aannames te gaan en de werkelijke boodschap van anderen te horen.

Epley benadrukt dat echt luisteren meer inhoudt dan alleen het horen van woorden. Het is een actieve inspanning om de perspectieven, emoties en intenties achter de woorden van anderen te begrijpen. Dit betekent dat we ons volledig moeten concentreren op de spreker en vragen moeten stellen voor verduidelijking om echt proberen te begrijpen wat er wordt gecommuniceerd.

Luisteren draagt bij aan het verminderen van de ‘illusie van inzicht’ die we vaak hebben over de mentale toestanden van anderen. Door vragen te stellen en te luisteren, kunnen we de neiging om onze eigen gedachten en gevoelens op anderen te projecteren, verminderen en in plaats daarvan een nauwkeuriger begrip van hun unieke perspectieven krijgen.

Epley wijst er ook op dat, terwijl we vaak vertrouwen op non-verbale signalen of proberen onszelf in de schoenen van anderen te plaatsen om hen te begrijpen, deze methoden ons kunnen misleiden.

Tot slot benadrukt “Mindwise” de noodzaak voor een grotere zelfbewustzijn en het herkennen van onze eigen vooroordelen. Epley’s werk is een krachtige herinnering dat, hoewel we misschien denken dat we anderen kennen, we vaak vreemden zijn voor onszelf en degenen om ons heen. Door het verhaal van onze eigen geest te begrijpen, kunnen we beter de verhalen van anderen begrijpen en echt ‘mindwise’ worden.

Kunst: Getty Images