Hoeveel ‘Dankjewel’ is teveel?

Stel je voor: je collega helpt je uit de brand door een belangrijke introductie te regelen. Je voelt je oprecht dankbaar en zegt: “Echt ontzettend bedankt! Dit betekent zoveel voor me, ik weet niet hoe ik je ooit kan terugbetalen.” Klinkt goed, toch? Maar wat als ik je vertel dat deze woorden misschien niet het effect hebben dat je verwacht?

Nieuw onderzoek van Laurin et al. (2025) laat namelijk zien dat de intensiteit van dankbaarheid invloed heeft op hoe anderen jouw sociale status en macht waarnemen. Dus terwijl jij denkt dat een extra uitbundig “Dankjewel!” je vriendelijker en sympathieker maakt, kan het onbedoeld laten lijken alsof je lager op de sociale ladder staat. Een verrassend inzicht dat ons dwingt na te denken over hoe we dankbaarheid uiten.

Een dubbel signaal

We leren van jongs af aan dat dankbaarheid tonen belangrijk is. Het versterkt relaties, maakt ons sympathieker en laat zien dat we de hulp van anderen waarderen. Onderzoek bevestigt dat een simpele “Bedankt!” wonderen kan doen voor sociale banden en samenwerking.

Maar Laurin en haar collega’s ontdekten iets opmerkelijks: de manier waarop je dankbaarheid uitdrukt, kan bepalen hoe anderen je sociale positie inschatten. Uit hun studie blijkt dat wanneer mensen extreem dankbaar zijn, denk aan “Ik ben je eeuwig dankbaar!”, de ontvanger van de dank eerder als hoger in status wordt gezien, terwijl de dankbare persoon juist lager in rang lijkt te staan.

Met andere woorden: als je iemand overlaadt met dankbaarheid, kan dat de indruk wekken dat je minder machtig of invloedrijk bent dan de persoon die je bedankt.

Wanneer een simpele ‘Bedankt’ beter werkt

Dit effect komt voort uit de onbewuste sociale dynamieken die we in onze interacties gebruiken. In professionele omgevingen of sociale groepen willen we niet altijd overkomen als ondergeschikt. En hoewel dankbaarheid een krachtig middel is om relaties te versterken, kan een overdreven “Dankjewel!” de indruk wekken dat je afhankelijk of minder invloedrijk bent.

Interessant genoeg laat het onderzoek ook zien dat de intensiteit van dankbaarheid een signaalfunctie heeft. Hoe sterker de dankbaarheid, hoe meer anderen aannemen dat de helper machtiger was en dat de dankbare persoon mogelijk hulp nodig had. Dit betekent dat in sommige situaties, zoals op de werkvloer of in onderhandelingssituaties, een kort en krachtig “Dank je” strategisch beter kan werken dan een emotioneel “Ik ben je eeuwig dankbaar”.

Wat betekent dit ?

Dit onderzoek betekent niet dat we moeten stoppen met dankbaarheid tonen. Integendeel! Het benadrukt alleen dat context en nuance belangrijk zijn. Hier zijn een paar manieren om slim om te gaan met dankbaarheid:

1. Bedenk de dynamiek In een vriendschap of familieband kun je vrijuit je dankbaarheid tonen, maar in een professionele setting kan een kortere bedankje soms effectiever zijn.
2. Overdrijf niet als het niet nodig is Een oprechte “Dank je” of “Dat waardeer ik” is vaak krachtiger dan een lange lofzang.
3. Wees bewust van je positie In situaties waarin je zelfvertrouwen en leiderschap wilt uitstralen, kan een eenvoudige erkenning van hulp zonder overdreven dankbaarheid de balans beter houden.

Laurin’s onderzoek geeft ons een nieuwe blik op iets dat we als vanzelfsprekend beschouwen: hoe we dankbaarheid uiten. Het laat zien dat dankbaarheid meer is dan alleen een beleefde reactie; het beïnvloedt hoe anderen ons zien en hoe sociale dynamieken zich vormen.

Dus de volgende keer dat iemand je helpt, bedank ze dan oprecht maar kies je woorden verstandig. Soms is minder echt meer.

Kunst: Joanna Sokolowska

Bron: https://doi.org/10.1177/19485506251320