Kritisch denken

Het nieuwe jaar is begonnen. Een nieuw jaar vol met kansen, uitdagingen, bedreigingen en vraagstukken. Ik kies ervoor om dit jaar vooral ook weer aandacht te hebben voor kritisch denken. Er is steeds meer vertrouwen in technologie. En deels terecht. Maar ik plaats er graag wat kanttekeningen bij, niet omdat ik de technologie niet omarm, maar omdat de focus in mijn optiek niet altijd op de juiste punten ligt.

Wat mij opvalt is hoe weinig tijd en aandacht mensen nog besteden aan de bron van gedachten, beleid, conflicten en ideeën. Toen ik begon met het bestuderen en uitdragen van het stoïcisme zeiden velen tegen mij: ‘Dat klinkt niet sexy. Dat moet je anders benoemen anders is niemand geïnteresseerd.’

Hoezo, anders benoemen? Waarom wordt Seneca niet meer gelezen of de grot van Plato besproken op scholen? Wie kent Aristoteles nog? Deze denkers kunnen veel betekenis geven aan ons leven, juist nu. Technologie en wetenschap hebben op vele vragen die nu leven geen antwoorden die we wel nodig hebben.

Ik vind het initiatief om elke Nederlander gratis een AI cursus te geven een geweldig idee. Maar dat ontslaat ons niet van het feit dat we ook zeker kennis moeten opdoen wat ons mens maakt, wat we hebben doorstaan om te zijn waar we nu zijn. Welke keuzes zijn gemaakt? We moeten leren begrijpen waar de worstels liggen van waar we nu staan, willen we de wereld vooruit helpen. Waar ligt onze morele verantwoordelijkheid naar elkaar toe? We moeten de dialoog aangaan om te snappen waar de onzekerheid en angsten, die nu overal in diverse vormen ontstaan, te kunnen duiden.

We zouden meer proza mogen lezen, filosofie onderwijzen, geschiedenis bestuderen om ons aan het denken te zetten, om kritisch naar onszelf te kunnen kijken. Autonoom, kritisch denken in een tijd waarin populisme steeds meer toegang krijgt tot onze wereld is een bittere noodzaak om verantwoordelijkheidsgevoel te creëren voor onze toekomst.

Ik durf dat een verzoek om herwaardering van morele waarden te noemen.