Burgerparticipatie is vooral luisteren

Gemeenten doen een steeds groter beroep op de eigen kracht van de samenleving. De samenleving moet van een verzorgende naar een participerende status. Gemeenten verwachten dat burgers zelf ook meer participeren in de samenleving. Een initiatief als “mijnbuurtje.nl” is hier een goed voorbeeld van.

Tegenwoordig gebruiken we in toenemende mate de term burgerparticipatie, hoe mooi zou het zijn als we dat omdraaien naar overheidsparticipatie. Er wordt namelijk verwacht dat burgers participeren in een overheidsproces. Hoe mooi zou het zijn als de overheid participeert in de wereld van burgers, in hun proces.

Lokale politiek – scholen, stadsplanning, raadsverkiezingen – raakt ons waar we wonen. Waarom zijn er dan niet meer mensen bij betrokken? Is het apathie? Dave Meslin zegt van niet. Hij laat ons in deze TED talk zeven barrières zien die ons ervan weerhouden actief te zijn binnen onze gemeentes, zelfs wanneer het ons echt wat kan schelen.

Belangrijk is daarbij dat er geluisterd wordt naar elkaar.

In het algemeen kun je zeggen dat mensen pas kunnen luisteren wanneer er naar hen geluisterd is. Eén van de twee partijen zal eerst stil moeten zijn. De burger gaat dat niet doen.

Veel gemeenteraden zijn huiverig om te gaan luisteren naar mensen. Velen vinden dat eerst de gemeente met een voorstel moet komen waarop de samenleving mag reageren. Want zoals de oud bestuurder Fred de Graaf,  ooit zei: “ Anders wordt het teveel geleuter in de ruimte.” “Onder het motto ‘roept u maar’ kun je best een gezellige avond met burgers hebben, maar in de praktijk zal daar weinig uitkomen”.

Uiteraard weet iedereen dat als je aan het publiek vraagt wat ze anders willen, willen ze altijd meer, ook als dat niet kan. Ze willen tegenstrijdige dingen. Allemaal waar. Maar luisteren is ook doorvragen. Vooral de ‘waarom’ vraag is heel belangrijk, omdat die vraag antwoord kan geven op de achterliggende behoeften en wensen van wat men echt belangrijk vindt.

De angst van Fred de Graaf dat daar weinig uitkomt, is dan ook niet gegrond. Want elk volwassen mens snapt dat de gemeente het niet iedereen naar de zin kan maken. Daar zetten mensen zich ook niet tegen af. Mensen zetten zich af tegen oplossingen van ambtenaren zonder dat de burger gehoord is. Dat is ook een van de grootste ergernissen bij burgerparticipatie; dat burgers te laat worden betrokken, onvoldoende inbreng kunnen geven en ze het gevoel hebben niet serieus genomen te worden .

Luisteren naar burgers betekent niet: doen wat ze zeggen. Populisme past niet bij onze samenleving omdat het op lange termijn vooral boosheid en wantrouwen voedt. Luisteren naar burgers betekent wel: oprechte aandacht hebben, vragen stellen, proberen mensen écht te begrijpen, je begrip uiten en terugkoppelen.

Wil je burgerparticipatie echt serieus nemen, moet je het luisterend vermogen van je organisatie vergroten.