Op zoek naar geluk

Ik verwonder mij al lange tijd over wat ik noem ‘het massahedonisme’. Waarom is geluk tegenwoordig het hoogste doel en niet bijvoorbeeld tevreden zijn? Epicurus bedoelde in ieder geval iets heel anders met geluk.

Wat is hedonsime volgens Epicurus?

Er bestaan veel misverstanden over wat hedonisme is. Misschien denkt u aan feesten met veel drank en een zwembad of alles kunnen kopen wat je hart begeert. Dat kan. Maar dat is niet wat het Epicurus bedoelde. Epicurus (341-270 v.Chr) was de zoon van eenvoudige Griekse kolonisten die zich op het eiland Samos hadden gevestigd, maar daar na de dood van Alexander (323) van werden verdreven. Epicurus moest voor zichzelf zorgen. Hij was een self made man. In 306 trok hij naar Athene. Hij kocht een tuin in de omgeving van de Academie (de school van Plato) waar hij zich vestigde met zijn vrienden. Hij verkondigde een leer met als uitgangspunt het welzijn van de mens. Volgens Epicurus is genieten eigenlijk heel eenvoudig: het gaat niet om rijkdom, eer of roem, maar enkel om het afwezig zijn van pijn of onlust. Zijn hoogste lust is dan ook gemoedsrust of welzijn. We moeten daar vooral ons verstand bij gebruiken. Ida Gerhardt heeft het hedonistische ideaal van Epicurus prachtig verwoord:

 De tuin van Epicurus

Wij kozen soberheid tot bondgenoot.
De geest beheerst als willig instrument
het lichaam, tot die fiere dienst gewend;
gevoed met zuiver water, zuiver brood.
Wij kozen soberheid tot bondgenoot.
Besloten schikt zich in der uren kring
naar strikte trant tot rust en ordening
wat ons het denken, vrijuit zwervend bood.
Wij kozen soberheid tot bondgenoot.
Wij arbeiden in zwijgen en geduld;
de dag is als een honingkorf gevuld
en vriendschap is in onze tuin genood.
Wij kozen soberheid tot bondgenoot, –
en uur na uur draagt ons zijn gave aan,
wij rijpen als de vruchten, als het graan
in ’t goede leven tot de goede dood.

Het is nu 2018. De grootste onrust zit volgens mij in het feit dat we steeds maar meer willen en zelfs eisen. We kunnen zoveel kiezen, we hebben meer dan ooit en we leven veel langer.

Sociaal wetenschapper Ruut Veenhoven is een verre nazaat van Epicurus, maar veel minder zuinig. Hij hanteert de volgende definitie:

‘Levenskunst is het vermogen om een vorm aan het bestaan te geven waarbij men zich prettig voelt.’

Je streeft naar een leven waarin je je duurzaam prettig voelt en laat je niet gek maken door bijvoorbeeld reclameboodschappen die zeggen dat er meer is.

Veenhoven heeft een geluksfilosofie in vijf stappen ontwikkeld.

• Weten wat er mogelijk is in het leven.
• Bepalen welke levenswijzen zouden kunnen passen bij de eigen aard.
• Weerstand kunnen bieden aan opgelegde (reclame)beelden en adviezen.
• Coaching, training en vorming ondergaan ter versterking van het keuzevermogen.
•  Mensen ondersteunen bij de realisering van hun keuzes.

Voor mij is genieten van het leven dat ik telkens weer te rade ga bij mezelf en accepteer dat het leven niet altijd fantastisch is. We maken onszelf ongelukkig door geluk aan onszelf op te leggen. Voortdurend geluk is onmogelijk; pijn, verdriet, tegenslag horen bij het leven. Verder kun je maar beter op ongeluk voorbereid zijn, dan kun je er ook beter mee omgaan wanneer het je treft.