Ziekte raakt aan de basis van ons zelfbeeld.

Ziekte raakt aan de basis van ons zelfbeeld. Het voelt soms als een zwakte of falen. De samenleving maakt het er ook vaak niet makkelijker op. Er bestaat een vorm van idealisatie van gezondheid en niet zelden wordt de zieke verantwoordelijk gehouden voor zijn ziekte; het is toch onze sociale plicht om gezond te blijven. Een goede zieke is iemand die geneest en zo snel mogelijk weer zijn (sociale) functies oppakt en meewerkt aan de economie en productie.

Je lijkt soms alleen nog maar patiënt te zijn. Er kunnen angsten ontstaan. Je kan gedesoriënteerd raken; de term achtbaan wordt vaak gebruikt. Daarna lijk je in staat tot om je aan te passen aan een veranderd ritme die de ziekte ons vaak oplegt. Om het nog maar niet over het innerlijk conflict te hebben dat je moet op lossen tussen twee onverenigbare emoties, van ‘willen’ en ‘niet-meer-kunnen’.

Op het moment dat je ziek wordt en in aanraking komt met een ziekenhuis of andere instelling voor gezondheidszorg word je op een bepaalde manier afhankelijk, er is angst voor wat er komen gaat, het voelt als een aantasting van je identiteit. Je moet je overgeven aan allerlei onderzoeken, waar eigenlijk alleen een zorgzame en menselijke benadering bij past.

Ik pleit voor humanisering van de zorg, waarbij zij de reflectie, het luisteren en de dialoog aanreikt als een mogelijkheid om een praktische rol te spelen bij de reconstructie van de identiteit van degene die ziek is geworden en zijn leven opnieuw moet inrichten.

De zorggever is daarbij verantwoordelijk voor de informatie die de patiënt krijgt, de helderheid van de alternatieven en voor de ruimte, om de patiënt na zelfonderzoek en met in achtneming van zijn waarden en levensdoelen, te steunen om te komen tot een autonome beslissing.

De juiste steun geven aan een mens die ziek is, die te maken heeft met afhankelijkheid maar ook een beslissing moet nemen waarvoor hij of zij zelf ook verantwoordelijk is, dat is menslievende zorg.

Toch lijkt hier een grote uitdaging te liggen want tijdsdruk, economische factoren en protocollen lijken hiermee niet altijd in overeenstemming te brengen.

Mijn stellige overtuiging is dat als je met patiënten en hun naasten echt het gesprek aangaat, er kosten te besparen zijn, tijd gewonnen kan worden en de betrokkenen zich goed gesteund zullen voelen. VRAAG de patiënt wat hij of zij wil en LUISTER met respect en vanuit de autonomie van de betrokkenen naar het antwoord…..en handel daarnaar.

Illustratie: Candace Charlton