Het doktersbezoek

Een wandeling door een museum is voor mij een feest voor de ogen…en de oren. Het is niet alleen het van dichtbij bekijken van een schilderij dat de moeite waard is, het is ook het horen van wat andere mensen tegen elkaar zeggen als ze kijken. Liefde, haat, onverschilligheid, nieuwe perspectieven, beroering… ik heb ze allemaal gehoord.

Dit prachtige schilderij is er een van een reeks ‘Doktersbezoek’-scènes die Jacob Toorenvliet in de jaren 1660 schilderde.

De setting is een kamer met een prachtig cassetteplafond, een hemelbed met een gordijn met franjes, een tafel bedekt met een wandtapijt en een stoel bekleed met rode stof.

De patiënt, een zwakke, elegant geklede vrouw die in bed ligt, wisselt veelbetekenende blikken uit met het dienstmeisje, dat teder voor haar zorgt.

Een arts met een grijze baard neemt de pols van de vrouw terwijl hij een fles met haar urine onderzoekt. Vermoedelijk bracht hij de fles mee in de cilindervormige mand die de knap geklede jongen naast hem vasthield.

Zoals typerend voor de vroege schilderijen van de kunstenaar, heeft Toorenvliet deze felverlichte figuren tegen een donkere achtergrond geplaatst en zijn scène verlevendigd met fel rood en wit.

Het onderwerp ‘Doktersbezoek’ was in de jaren 1650 en 1660 een populair onderwerp onder Leidse schilders, onder wie Gerrit Dou (1613-1675), Frans van Mieris de Oude (1635-1681) en Jan Steen (1626-). 79). Jacob Toorenvliet (1640-1719), geboren in Leiden, zou hun werken hebben gekend.

Op schilderijen van elk van deze kunstenaars wordt de vrouwelijke patiënt, bleek en zwak afgebeeld. Zij lijdt aan een ziekte waarvoor geen genezing bestaat: liefdesverdriet. De dokter meet meestal haar hartslag (de versnelde hartslag van een vrouw zou haar geheime gevoel van liefde kunnen verraden) of test haar urine, waarvan de kleur, textuur en geur de mentale toestand van de patiënt zou kunnen onthullen, inclusief een staat van melancholie veroorzaakt door liefdesverdriet.