Creativiteit in hoofdletters

Een vriendin wordt geconfronteerd met keuzes ten aanzien van haar gezondheid. “Ik vraag ze om creatief te zijn, zegt zij.”

Toen ze dat zei, ging ik vooral nadenken over het woord creativiteit. Dat is wat ik namelijk graag doe: uitzoeken waar we het echt over hebben als we woorden gebruiken.

Het is een woord wat we allemaal kennen en toch zeggen veel mensen dat ze niet creatief zijn. Wat zeggen mensen op de vraag: “Wat is creativiteit?” Out side the box, wordt vaak genoemd, maar ook open staan, nieuwe ideeën bedenken, grenzen oprekken, andere perspectieven bekijken. Toen ik met deze vriendin sprak over het woord, zei zij: “Creativiteit is een onderdeel van onze menselijke natuur.” Dat is een boeiende want waarom vinden best veel mensen dat ze niet creatief zijn als het een onderdeel is van ons mens-zijn?

Ik werk regelmatig in de (gezondheids) zorg. Het woord creativiteit valt daar regelmatig, zeker op de afdelingen waar men bezig is met innovaties. Toch is mijn aanname is dat veel artsen en verpleegkundigen, maar ook bijvoorbeeld fysiotherapeuten niet meteen het woord creativiteit gebruiken als een belangrijk onderdeel in hun werk.

Creativiteit in de zorg

Laten we eens kijken naar de gemiddeld persoon die een arts of andere zorgprofessional bezoekt: mensen vertellen een verhaal over wat er in zijn of haar leven is gebeurd, welke symptomen hem of haar problemen geven en wat uiteindelijk heeft geleid tot het zoeken om hulp. De zorgprofessional luistert en onderzoekt vervolgens en verzamelt meer bewijs om de diagnose en het behandelplan, dat eventueel moet volgen, te voeden.

In dit proces moet de arts luisteren naar bepaalde details die meer betekenen dan andere, nadenken over wat er niet wordt gezegd, hoe het wordt verteld en de vervolg of verdiepende vragen stellen om die hiaten in te vullen. Dit werk, het uitvoeren van een differentiële diagnose op basis van het beschikbare ‘bewijsmateriaal’, het bepalen welk ander ‘bewijs’ nodig is, het afwegen van de dingen die niet bekend zijn, en het begrijpen van de mogelijkheid dat bepaalde dingen niet kloppen, dit werk is op zichzelf creatief. Het vereist een denkwijze die ingewikkeld en tegelijk verhalend van aard is.

Katryn Montgomery Hunter schrijft in haar boek ‘Doctor Stories’ dat ‘Geneeskunde fundamenteel verhalend is.’

Physicians take (a patient’s) story, interrogate and expand it, all the while transmuting it into medical information. Sooner or later they will return it to the patient as a diagnosis, an interpretive retelling that point toward the story’s ending. In this way, much of the central business of caring for patients is transacted by means of narrative.

Bij het creëren en interpreteren van een verhaal van iemand die ziek is, wordt dus vaak het onderliggend probleem aangepakt door middel van creativiteit.

Puzzelstukjes

Ambiquïteit, twijfel, onzekerheid en onwetendheid: of je het nu leuk vindt of niet, het zijn feiten die in de zorg overal te vinden zijn en daarmee ook van invloed op de besluiten die worden genomen. Ook hier speelt de creativiteit weer een rol, omdat we de menselijke geest nodig hebben om de puzzelstukjes bij elkaar te brengen.

Natuurlijk willen we het liefst allemaal dat er in duidelijke bewoordingen kan worden gesproken als het om onze eigen gezondheid gaat. Maar zelfs de meest capabele artsen hebben niet altijd een antwoord.

Wetende dat dat zo is, zou het toch heel fijn zijn, dat we worden bijgestaan door professionals die werken vanuit begrip voor degene die tegenover hen zit, tolerant staat tegenover de verschillende opties en het vermogen hebben om meer te zien in iemand dan een ziekte.

Dat noem ik creativiteit met hoofdletters!