Verbonden in desoriëntatie

Velen van ons krijgen in hun leven te maken met een dierbare die lijdt aan dementie. Mantelzorgers, dierbaren van deze mensen kunnen zich enorm alleen voelen in de wanhopige momenten, de angsten maar ook in de hoop.

Er draait op dit moment een film in de filmhuizen: The Father. De film kent vele lagen maar gaat ook over het delen van de emoties rond de ervaring van dementie, wetende dat we uiteindelijk allemaal in ons leven voor een dilemma kunnen komen te staan ​​waarin we ons afvragen: “Wat nu?”

De film

De film begint met Anne (Olivia Colman), die haar vader, Anthony (Anthony Hopkins), in zijn flat bezoekt. Ze maken ruzie over het feit dat Anthony een andere verzorger had afgeschrikt. Het gesprek stelt vast dat de oude man lijdt aan dementie en geheugenverlies, maar te cynisch is om zijn gebreken te accepteren. Anne verzoekt zijn vader nederig te zijn tegenover de verzorgers, aangezien ze niet lang bij hem zal zijn. Anne vertrekt naar Parijs om bij haar nieuwe vriend te gaan wonen. Anthony verwart de nieuwe man in haar leven met Paul, de ex-man van Anne.
Anne gaat weg, maar de gedachte aan Paul en Anne blijft in Anthony’s hoofd. Hij creëert een scenario waarin hij een man ziet die zichzelf Paul (Mark Gatiss) noemt. Anthony gelooft dat deze nieuwe vreemde man zijn flat binnenvalt, maar volgens Paul is Anthony de gast. Hij logeert daar bij Paul en zijn dochter Anne. Als Anne terugkomt van de markt met kip als avondeten, blijkt ze een andere vrouw te zijn (Olivia Williams).

Aan het begin van het verhaal bevinden we ons in de ruimte van Anthony; we zien zijn prullaria, zijn meubels. Maar telkens, op de achtergrond, zie je kleine veranderingen: je herkent de ruimte, maar je weet dat er iets anders is. Je begint aan alles te twijfelen. Ik raakte met Anthony gedesorienteerd.

Het verhaal gaat verder met het onderzoeken van Anthony’s verwarring met namen, gezichten en incidenten. Hij vergeet het heden, het verleden blijft standvastig, een verleden dat hij keer op keer beleeft.

Luisteren met mensen

In mijn werk in de ouderenzorg vind ik het belangrijk om juist met mensen met dementie te luisteren, in plaats van naar ze. Het dwingt mij om mee te bewegen in hun wereld. Te verkennen waar ze zijn, te ontdekken wat zij zien, voelen, ruiken en horen. Daar zit de ruimte voor het contact, voor de verbondenheid. Terwijl we vaak houvast zoeken in wat komen gaat, is juist het loslaten van die verwachting zo belangrijk in het contact met mensen.

Een leven achter gesloten deuren

Volgens mij woont Anthony vanaf het begin van de film in een verpleeghuis. Alle incidenten die in de film zijn gebeurd, zijn eigenlijk bytes van zijn verleden waarin hij blijft leven. Bij dementie verliest men het vermogen om nieuwe herinneringen te creëren waardoor men deelnemer blijft van het verleden. In The Father ervaren we gebeurtenissen en emoties door het perspectief van Anthony’s verwarring. De manier waarop hij de werkelijkheid vermengt met zijn eigen herinneringen.

Menselijkheid

De film is als een puzzel om uit te zoeken. In het begin zoek je naar de logica en speel je met alle stukjes om het te laten werken, zoals je bij elke puzzel doet. Maar er ontbreekt telkens een stukje; voor mij een metafoor van het leven en realiteit als puzzelliefhebber. Terug naar huis spraken wij over de betekenis van alles verliezen, maar ook wat is echt en wat niet?

Wat voor mij echt uit de film sprak, is onze menselijkheid. Onze menselijkheid wat ons allemaal verbonden houdt, en mijn hoop dat we door die menselijkheid altijd hulp vinden.

Schilderij: Herman van Hoogdalem